[anatta]

Pháp Cú kệ 13 và 14

13. Như mái nhà vụng lợp,
Mưa liền xâm nhập vào.
Cũng vậy tâm không tu,
Tham dục liền xâm nhập.

14. Như ngôi nhà khéo lợp,
Mưa không xâm nhập vào.
Cũng vậy tâm khéo tu,
Tham dục không xâm nhập.

13. Even as the rain does penetrate
a house that's badly thatched,
likewise lust does penetrate
the mind uncultivated.

14. As rain does never penetrate
a house that is well-thatched,
so lust does never penetrate
the mind well cultivated.

13. Yathā'gāraṁ ducchannaṁ
- vuṭṭhi samativijjhati
Evaṁ abhāvitaṁ cittaṁ
- rāgo samativijjhati.

14. Yathā'gāraṁ succhannaṁ
- vuṭṭhi na samativijjhati
Evaṁ subhāvitaṁ cittaṁ (1)
- rāgo na samativijjhati.


Tích chuyện

Hai câu kệ Pháp Cú này được Đức Phật thuyết lên đề cập đến đại đức Nanda.

Đại đức Nanda là em cùng cha khác mẹ của Đức Phật. Nhân dịp Phật cư ngụ gần hoàng cung, vua cha Tịnh Phạn là phụ vương của Đức Phật mới thỉnh mời ngài cùng chư tăng tuỳ tùng về triều để dâng tiệc trai. Nhân dịp này, Phật đã thuyết pháp và hoá độ cho phụ vương của ngài và di mẫu Gotama (vú nuôi chăm sóc cho ngài khi còn bé) đắc đạo quả nhập vào dòng thánh. Cũng trong những ngày về thăm hoàng cung, Đức Phật hoá độ hoàng tử Nanda xuất gia trong ngày làm lễ cưới hoàng tử.

Tuy nhiên sau đó thay vì chăm lo hành thiền, sống nếp phạm hạnh, đại đức Nanda cữ mãi lo nghĩ tưởng nhớ đến người vợ tuyệt đẹp chưa cưới. Và đại đức có ý định xả giới trở về hoàng cung. Các vị tỳ kheo mới có lời chê trách đại đức Nanda. Đức Phật bèn mới hỏi đại đức lý do thì đai đức cho biết rằng, không thể quên được hình bóng mỹ miều của người vợ chưa cưới. Phật bèn dùng thần thông cho ông thấy cung trời Đao Lợi nơi đó Thiên Chủ Đế Thích Sakka đang được 500 tiên nữa hầu hạ phục dịch. Phật mới hỏi đại đức nhan sắc những tiên nữ đó thế nào? Đại đức Nanda mới trả lời là quá đẹp, tuyệt trần. Người hôn phối của đại đức so với các tiên nữ này chỉ bằng một phần mười. Sau đó đại đức Nanda cố gắng tu tập với hy vọng rằng mai đây ông sẽ được các tiên nữ đó kề cận. Một thời gian sau, đại đức chứng ngộ quả vị giải thoát A La Hán, và bạch với Phật rằng đại đức không còn ham muốn các tiên nữ đó nữa. Các tỳ kheo hỏi duyên do về sự lười nhác tu tập của đại đức Nanda, và sự chứng ngộ của ông. Đức Phật mới bảo, trong tiền kiếp đại đức cũng từng mê đắm sắc dục như thế. Và kế đến đức Phật đọc lên 2 câu kệ Pháp Cú trên.


Chú thích:

1. Tâm phát triển đầy đủ - Bhāvitam, đúng nghĩa uyên nguyên của danh từ, là làm cho trở thành, tức là đào luyện bằng thiền định, phương pháp gom tâm an trụ vào một điểm và trở nên an tịnh. Tâm cũng được rèn luyện bằng phương pháp suy niệm, đưa đến tri kiến, thông suốt bản chất thật sự của sự vật, hiểu sự vật như thực, chứng ngộ chơn tướng của sự vật. Mục tiêu cứu cánh của Phật giáo là thành tựu hai từng tâm phát triển ấy. Thể dục đối với thể xác như thế nào thì công trình hành thiền đối với tâm cũng như thế ấy. Một cái tâm đã thuần thục không còn dễ gì bị dục vọng chế ngự.