[LeThanhPhong]

NHƯ LÝ TÁC Ý (YONISO MANASIKĀRA) 
(Tài liệu thảo luận về Phật Học của nhóm Pali chuyên đề)


A/ Thế nào là tác ý?
Tác ý là tạo nên đối tượng nơi tâm, làm phát sinh đối tượng nơi tâm (Visayaṃ manasi kāro manasikāro)
Như Lý Tác Ý có nghĩa là tác ý đúng cách, tác ýđường( Yoniso manasikāro nāma upāyamanasikāro pathamanasikāro)-( Dī-aṭṭha-2-236)

B/ Tác ý đúng cách, tác ý đường là như thế nào?
1. Ngũ uẩn này là Vô thường (Anicca) tác ý là Vô thường.
2. Ngũ uẩn này là Khổ (Dukkha) tác ý là Khổ.
3. Ngũ uẩn này là Vô ngã (Anatta) tác ý là Vô ngã .
4. Ngũ uẩn này là Bất tịnh (Asubha) tác ý là Bất tịnh.
Chư Thiện hữu nào chuyên về Pháp Hành, muốn đi sâu vào làm thế nào để có Như Lý Tác Ý, làm thế nào phát sinh tuệ Minh Sát trên 3 đặc tướng Vô Thường, Khổ, Vô ngã thì nên tham khảo thêm tài liệu Nibbānagāminipaṭipadā của ngài trưởng lão Pa-auk Sayadaw (Viện chủ hệ thống các trường thiền Pa-auk, hiện đang ở Myanmar) hoặc gặp trực tiếp các vị thiền sư có kinh nghiệm để được chỉ dẫn trực tiếp.

C/ Có 3 loại tác ý
1. Tác ý dẫn đến cảnh
Tác ý này làm nhiệm vụ chính là làm phát sinh đối tượng nơi tâm. Tác ý ở đây chính là Tác ý tâm sở(manasikāra cetasika). Nó nằm trong 52 loại tâm sở.
2. Tác ý dẫn đến Lộ trình tâm
Làm cho phát sinh lộ trình nên gọi là Tác ý dẫn đến lộ trình tâm (Vīthiṃ paṭipādayatīti vīthipaṭipādakamanasikāra):
Tác ý ở đây chính là Ngũ môn hướng tâm (Pañcadvāravajjanacitta). Nó làm phát sinh Nhãn Thức Tâm (Cakkhuviññāṇacitta)…Tiếp nhận tâm (Sampaṭicchanacitta)…v.v…và toàn bộ tiến trình tâm.
3. Tác ý dẫn đến Tác Hành tâm
Tác ý ở đây chính là Ý Môn hướng tâm (Manodvāravajjanacitta) = Xác định tâm(Voṭṭhabbana)
Vấn đề ở đây là tác ý này nếu thuận theo Pháp (Yoniso) thì Tạo ra Thiện nghiệp, còn không thuận theo Pháp (Ayoniso) thì tạo ra Bất thiện nghiệp.
Khi có Như Lý Tác Ý, các bậc Thánh hữu học và phàm phu thì Tác Hành tâm này sẽ là: Thiện dục giới tương ưng với Tuệ (Mahākusala-ñāṇasampayutta), Còn bậc Thánh Arahat sẽ là Tâm hành dục giới tương ưng với Tuệ (Mahākiriyā-ñāṇasampayutta).
Chính 2 Ngũ môn và Ý môn Hướng Tâm (Āvajjana) này- tức tác ý: tạo ra tâm không giống với tâm trước đó (Purimamanato visadisamanaṃ karotītipi manasikāro)

D/ Nhân cần thiết để có Như Lý Tác Ý:
1. Bản thân khéo hành trì (Attasammāpaṇidhi)
2. Lắng nghe Chánh Pháp (Saddhammassavana)
3. Thân cận Thiện Trí Thức (Sappurisūpanissaya)
4. Ở trú xứ thích hợp (Paṭirūpesavāsa)
5. Trước đây từng tạo Thiện nghiệp (Pubbe katapuññatā)

E/ Tầm quan trọng của Như Lý Tác Ý với người hành Pháp Phật :
Này các tỳ kheo, người có như lý tác ý các thiện pháp chưa sanh sẽ sanh, các bất thiện đã sanh sẽ diệt.
Này các tỳ kheo, người có như lý tác ý các Pháp Giác Chi chưa sanh sẽ sanh, các Pháp Giác Chi đã sanh sẽ đưa đến Pháp Hành (Bhavanā) được tròn đủ.

F/ Người có Như Lý Tác Ý thì được 9 quả báu:
1.Vui mừng (pāmojja)
2.Hỷ (pīti)
3.Vắng lặng (passaddhi)
4.Lạc (sukha)
5.An Tịnh (passaddhi)
6.Biết như thật (yathābhūtaṃ pajānāti)
(Theo Paṭisam-83)
7.Chán ngán (về luân hồi) (Nibbinda)
8.Ly dục (Virāga)=Thánh Đạo
9.Giải thoát (Vimutti)=Thánh Quả. 
(Theo Paṭisam-Aṭṭha-274)

https://thuvienhoasen.org/a26002/nhu-ly-tac-y