[LeThanhPhong]

(tt) Sư Toại Khanh Giảng Kinh Xa-Ni-Sa - Trường Bộ 18 (2-3)

https://toaikhanh.com/videotext.php?vid=X6NOZe-mko4&abt=Kinh+Xa-Ni-Sa

3/ Nội dung thứ ba Phạm thiên thuyết giảng: ba con đường tu chứng (Okasadhigama)

Nội dung Pháp thoại thứ ba này là ba con đường tu chứng (Okasadhigama). Gồm:

Nhờ nghe Pháp:

1. không tiếp tục hưởng dục, sống ác nữa.
   
2. đời sống chuyển hóa từ thô sang tế.
   
3. biết phân biệt thiện ác.
   

Ba con đường tu chứng này nếu nói sơ qua thì hoặc là không hiểu, hoặc là thấy cũng thường quá. Nhưng Chú giải nói chỗ này rất sâu.

Cách số (1): là ám chỉ trình độ Sơ thiền. Người chứng Sơ thiền thì lìa bỏ 5 dục. 

Chúng sanh trong đời có nhiều hạng. 
Hạng thứ nhứt là sống chết, buồn vui trong 5 dục (chúng sanh dục giới). 
Hạng thứ hai có trình độ Đáo đại, tức biết lìa bỏ 5 dục. Họ thấy 5 dục nó lầy lụa, thấp kém, sống mà phải đi kiếm cái này phải nhìn cái kia, để nghe cái nọ, để ngửi cái khác nó thô lậu quá nên có người nhàm chán 5 dục. Họ chỉ sống bằng niềm vui của người Định mạnh và ly dục. 

Tại sao Định mạnh và Ly dục là vui? 
– Nhờ ly dục nên vị đó không còn bất mãn (vô sân) thứ gì ở đời. 
‘Bất mãn’ đây là 

1. vị này không còn bị nắng gió mưa sương muỗi mòng làm cho bực mình. 
   
2. Vị này cũng không bị tiếng đời thị phi làm cho bực mình. 
   

Nói chung là không bực mình vì thất vọng, sợ hãi, ghen tuông hờn giận nữa (dĩ nhiên còn phàm nên ở mức độ tạm thời). 

Người ly dục thực sự 

1. không còn thích trong 5 trần, 
   
2. không bị cuốn hút hấp dẫn trong sắc đẹp, tiếng hay, vị ngon, xúc lạc, 
   

cho nên khả năng bất mãn, sợ hãi, ghen tuông không còn nữa. 

Sở dĩ biết Đạo rồi mà nghe người ta khen cũng khoái, nghe người chê cũng giận thì biết lúc đó khả năng ly dục của mình có vấn đề. Bởi trong Kinh nói rõ muốn chứng Sơ thiền anh phải ly dục. 

1. Bỏ 5 dục thì tự nhiên anh có được 5 Chi thiền. 
   
2. Bản thân 5 Chi thiền thì đối lập với 5 triền cái. 
   
3. Mà 5 triền cái trong đó có thích trong dục và bất mãn trong dục. 
   

Nên điều đầu tiên nhờ nghe pháp mà không tiếp tục sống ác nữa, không tiếp tục hưởng dục, không tiếp tục sân si, bất mãn nữa nghĩa là vậy.

Cách (2), thứ hai, nhờ nghe Pháp mà đời sống tự chuyển hóa từ thô sang tế. 
Trong Kinh nói: đời sống chúng sinh nằm trong ba hành: 

1. Thân hành là hơi thở ra vào. 
   
2. Khẩu hành là hai tâm sở Tầm, Tứ. 
   
3. Ý hành là thọ và tưởng cũng là 2 tâm sở.
   

1. Người chứng Nhị thiền (theo cách tính Kinh Tạng ) thì không còn khẩu hành nữa (không còn Tầm Tứ). 
   
2. Người chứng Ngũ thiền không còn thân hành nữa (không còn hơi thở). Đây cũng là lý do mà các vị Thánh có thiền luôn viên tịch ngay sau khi ra khỏi tứ thiền. Bởi vì khi tâm nhập vô Tứ thiền thì hơi thở biến mất nên các vị thánh La hán chứng thiền luôn Niết bàn ở thời điểm này, vì các ngài không có tịch kiểu mà hước hước do phổi lấy hơi vô không được, lấy hơi lên, ngáp ngáp…
   
3. Vị Thánh La Hán có Tứ thiền không tịch theo kiểu xấu đó, mà vị đó nhập vào Tứ thiền. Ở Tứ thiền cái tâm đó tế đến mức hơi thở không còn nữa. Không còn vì nó không còn cần nữa.
   

Nên 

1. Nhị thiền chấm dứt khẩu hành, 
   
2. Tứ thiền chấm dứt thân hành. 
   
3. Ý hành sẽ chấm dứt khi vị Thánh nhập Thiền diệt thọ tưởng định. 
   

Khi không có tâm nữa thì cũng không còn thọ tưởng. 

Thọ, Tưởng là hai khía cạnh nổi bật của tâm thức. 

1. Thọ là cảm giác, 
   
2. Tưởng là cái biết phản xạ theo kinh nghiệm. 
   

Tâm là phải biết cảnh . 

1. Đối với người không có trí thì họ biết bằng sanna (tưởng) còn panna là trí. 
   
2. Dầu tâm của một vị Phật thì cũng phải có Tưởng, nhưng các ngài không có sống hoàn toàn trong cái biết của Tưởng như phàm phu. 
   

Mình khác bậc Thánh, mình còn phiền não chấp này chấp kia là 

1. vì cái panna của mình quá ít, quá thưa quá mỏng. 
   
2. Mình chủ yếu sống bằng sanna không thôi.
   

Tôi nhắc lại cái biết của Tưởng là cần thiết cho tâm chớ không phải phàm thánh. Tuy nhiên phàm là chỉ sống hầu hết bằng tưởng thôi. Còn trong Hành uẩn của mình thường vắng mặt trí tuệ. Bậc thánh trong tâm cũng có Tưởng nhưng nó có như một thành tố bất khả ly của tâm, nhưng bên cạnh nó và trong Hành uẩn của vị Thánh thường xuyên có trí tuệ. Nhớ nhe, chớ không phải Tưởng uẩn là của phàm.

Cho nên: 
1. Nhờ nghe Đạo mà người ta ly dục. 
2. Nhờ nghe Đạo mà người ta đi xa hơn trong thiền định. 
3. Nhờ nghe Đạo mà chứng thánh.

Chú giải còn nói thêm. 

Nhờ nghe Đạo mà tâm mình chuyển hóa từ thô sang tế. 

1/ Ở số (1) chưa đắc thiền nhưng nhờ nghe Đạo mà được Sơ thiền. 

2/ Ở số (2) nhờ nghe đạo từ Sơ thiền mình tiến lên các tầng thiền khác cao hơn. 

1. Ở sơ thiền không còn dục nhưng còn hỷ lạc và hơi thở. 
   
2. Ở tứ thiền thì không còn hỷ lạc, chỉ còn xả và hơi thở cũng mất. 
   

Như vậy càng tu tập càng chuyển hóa từ thô sang tế. 

3/ Ở số (3) nhờ nghe Đạo mà phân biệt thiện ác. Cái này quá sâu, sâu dữ lắm!

Phân biệt thiện ác ở đây là biết rõ:

- THAM SÂN SI LÀ BẤT THIỆN so với tín, Tấn, Niệm,Định, Tuệ.
- Biết rõ thiền dục giới (thứ tâm tu thập thiện) là thấp kém so với tâm thiền sắc giới.
- Biết rõ tâm thiền sắc giới là thấp kém so với thiền vô sắc.
- Biết rõ thiền hiệp thế là thấp kém so với trí Sơ Đạo Tu đà hườn.
- Biết rõ trí hữu học là thấp kém so với quả vị La Hán.

Nghĩa là biết rõ đống phân là vật đáng gớm. Tới chút nữa, biết rõ đống phân đó so với miếng phân dính trong áo quần thì đống phân đó nhiều chớ cái dính áo quần là không đáng kể. Sau đó biết thêm chút xíu phân dính áo quần tuy nó đỡ hơn đống phân nhưng vẫn dơ hơn cái áo chỉ có mồ hôi và dính sình. Sau đó biết cái áo dính sình dính mồ hôi dầu sao vẫn còn dơ so với cái áo chỉ có chút xíu sình mà không có mùi. Rồi cứ từ từ thì cái áo bị nhăn dầu sao cũng không bằng cái áo thẳng thớm có ủi có mùi long não, thí dụ vậy.

Cứ so từ từ thì phân biệt thiện ác ở đây nghĩa là:

- Biết rõ Phi phúc hành (12 bất thiện) là kém hơn Phúc hành (thiện dục & thiện sắc).
- Biết rõ Phúc hành là kém hơn Bất động hành (thiền vô sắc).
- Biết rõ Bất động hành là tội lỗi so với thánh trí.
- Mà thánh trí hữu học cũng còn chút lỗi lầm so với thánh trí vô học La Hán.

Trong ba nghĩa chuyên cần không dễ duôi: 

1. Một là không coi thường điều ác nhỏ mà làm. 
   
2. Hai là không coi thường điều thiện nhỏ mà không làm. 
   
3. Thứ ba, không dễ ngươi có nghĩa là dầu cho một chút dấu vết tái sanh thì cũng phải xem là đáng lìa bỏ. Dầu sanh về cõi nào đi nữa, dầu có hiện hữu thì sự hiện hữu đó cũng còn là đáng trách, đáng lìa bỏ.
   

Nội dung 3 lợi ích nhờ nghe Đạo này rất đặc biệt là vậy. Tức là 

1. nhờ nghe Đạo mà ta biết bỏ dục, bỏ ác. 
   
2. Thứ hai, nhờ nghe Đạo mà cái thiện từ thô sang tế. 
   
3. Thứ ba, quan trọng hơn, nhờ nghe Đạo mà ta lần lượt bỏ ác sang thiện đã đành, bỏ thiện thô qua thiện tế đã đành mà bỏ luôn thiện tế, bởi chứng quả La Hán thì không còn thiện ác.
   

Còn nhiều cách giải thích khác theo Sớ giải.

Ôn lại: 

A/ Cách (1) là Sơ thiền. Cách (2) là Tứ thiền. Cách (3) là Thánh đạo.
B/ Câu (1) ám chỉ cho Giới học. Câu (2) ám chỉ Định học. Câu (3) ám chỉ Tuệ học.
C/ Câu (1) ám chỉ Sơ thiền. Câu (2) ám chỉ tất cả các tầng thiền từ nhị thiền đến Phi tưởng phi phi tưởng. Câu (3) ám chỉ quả vị La hán.
D/ Câu (1) ám chỉ nội dung Tạng Luật. Câu (2) ám chỉ nội dung Tạng Kinh. Câu (3) ám chỉ nội dung Tạng A Tỳ Đàm.

Tóm lại trong 3 con đường tu chứng vị Phạm thiên nói:

“ Một, nhờ nghe Đạo mà người ta lìa ác, lìa dục. Thứ hai nhờ nghe Đạo mà người ta chuyển hóa cái thiện từ thô sang tế. Thứ ba, nhờ nghe Đạo mà người ta phân biệt được cái gì là thiện ác”.

Cái phân biệt thiện ác ở đây rất sâu: 

1. Thấy rằng tham sân si là ác, thiện dục giới là thiện. 
   
2. Thấy rằng thiện mà còn kẹt trong dục nó là ác, so với cái thiện liên hệ với thiền sắc giới. 
   
3. Thiền sắc giới nó vẫn còn kém hơn thiền vô sắc. 
   
4. Vị đó còn thấy rằng thiền vô sắc còn kém hơn Thánh trí bậc thấp. 
   
5. Thấy Thánh trí bậc thấp lại kém so với bậc cao.
   

Vậy phân biệt thiện ác đây có nghĩa 

1. tránh cái ác để chọn cái thiện đã đành, 
   
2. mà còn biết bỏ cái thiện thấp để lên cái thiện cao.
   

Xong phần định nghĩa rõ ràng . Chú giải còn ghi: “Tương truyền rằng một thời gian dài sau khi Đức Phật viên tịch thì rất đông các vị trưởng lão tôn túc vào mỗi mùa an cư hay đem bài Kinh này ra tụng đọc và đàm luận với nhau”. 

Bài Kinh này 

1. tuy ngắn gọn 
   
2. nhưng được xem là nói toàn bộ nội dung Phật Pháp dễ hiểu dễ nhớ nhứt, 
   

và chúng tôi tuyệt đối đồng ý nhận xét này.

4/ Nội dung 4 vị Phạm thiên thuyết giảng: Bốn Niệm Xứ

Phạm Thiên nói về Bốn Niệm Xứ (phần này mình đã học, nay ôn lại):

- Thân quán niệm xứ: lấy sắc uẩn làm đề tài quán chiếu.
- Thọ quán niệm xứ: quán chiếu thọ uẩn, quán thân tâm.
- Tâm quán niệm xứ: quán chiếu hành uẩn.
- Pháp quán niệm xứ: quán chiếu cả 5 uẩn.

*Thân quán niệm xứ là hành giả quán niệm tất cả cái gì liên hệ tới vật chất trong tấm thân này, bởi quán thân trong thân là như vậy. Biết rõ là mình đang đi, đứng, nằm, ngồi, nói, cười, tắm rửa, ăn uống, nhai, nuốt, cọ quậy, nhúc nhích, xê dịch, di chuyển. Là quán sát mọi sinh hoạt lớn nhỏ.

Thứ hai là quán sát bản chất của thân nó là gì? – Nó là đất, nước, lửa, gió, nó là dơ bất tịnh, là xương trắng, là tử thi.

Tiếp theo hành giả quán chiếu sắc uẩn bằng cách nhìn hơi thở để thấy vô thường của danh sắc. Hơi thở ra hơi thở vô là sắc pháp, mà lúc ra lúc vô đó là vô thường. Cái tâm của lúc hơi thở ra lúc hơi thở vô nó ra sao. Mình đang thở ra bằng tâm gì, đang thở vô bằng tâm gì. 

Tuy nói là quán chiếu thân quán niệm xứ mà thực ra sắc pháp ở đây chỉ là cái ‘nền’ để quán chiếu cái khác. Tuy nhiên vì nó là cái nền cho nên được gọi là thân quán niệm xứ.

Tôi nói lại lần nữa: sở dĩ gọi là ‘thân’ (quán niệm xứ) ở đây bởi vì cái nền tảng của pháp môn đầu tiên này là lấy cái ‘thân này’ làm đề mục. Thân quán niệm xứ là chú ý hai khía cạnh của thân tức sắc uẩn: BẢN CHẤT CỦA NÓ LÀ GÌ VÀ SINH HOẠT CỦA NÓ RA SAO.

* Thọ quán niệm xứ là để ý xem cảm giác của thân tâm đang ra sao: dễ chịu hay khó chịu. Nhìn để biết chúng có mặt và dần dần qua chúng hành giả thấy được tam tướng của chúng.

* Tâm quán niệm xứ là nhìn tâm đang cao thấp (dục hay thiền, thiện hay ác, phàm hay thánh). Lúc đầu nhìn để biết chúng đang có mặt. Sau đó để thấy rằng tam tướng của chúng. 

1/ Chưa chứng Thánh thì sống trong niệm xứ để cầu chứng Thánh. 
2/ Chứng Thánh rồi vẫn tiếp tục sống với sự quán chiếu 4 niệm xứ, vì hai lý do:

- Một, bậc thánh không còn gì để làm ngoài việc quan sát danh sắc.
- Hai, để Thánh thấp chứng được tầng Thánh cao hơn.

Tức là 

1. lúc đầu nhìn chúng để biết đang có mặt,
   
2. sau đó từ từ thấy cả tam tướng 
   

4 đề mục niệm xứ đều như vậy hết. 

Chớ đừng có ham bắt chước, coi sách ba mớ rồi xài quán chiếu rồi cái này là danh đi, sắc đi, cái này là sắc khó chịu hay dễ chịu. Dẹp, dẹp, dẹp, tôi ghét nhứt cái vụ đó. 

Làm ơn chánh niệm dùm! 
Làm ơn coi trong chánh Kinh Đức Phật không có nói ba cái vụ sắc đi, danh đi. Không có có! Mà tôi biết trong room này có người nghe nổi khùng lên vì quí vị đã được hướng dẫn vậy rồi. Nhưng tôi xin nói chung là ở trong chánh Kinh không có!

Chánh Kinh chỉ dạy mình sống sao biết vậy thôi . Rồi lâu ngày khi cái niệm nó mạnh rồi, ba la mật nó đủ, chín muồi rồi, thì tự nhiên ngay trên cái nền tảng chánh niệm đó nó bật ra. Nó bật ra, bật ra: a thì ra, đây đây, cái này là vô thường, cái này là khổ, là vô ngã. Rồi, rồi, cái này là danh cái này là sắc. 

Cái thấy đó mới là chứng ngộ.

Còn mà cứ ôm một đống Kinh, học như con két: đất nước lửa gió, đất là cứng mềm nghe, nóng lạnh là lửa nghe, trương phồng di động là gió nghe, rồi tan chảy quến tụ là nước nghe. …

Học cho biết nhưng mà ÔM CỨNG NGẮC cái đó là sẽ bị CÁI SỞ TRI CHƯỚNG. 

Làm ơn nhớ dùm là không thể nào có pháp hành mà thiếu pháp học. 

Tuy nhiên cái mà anh có được trong pháp thành (Đạo Phật có ba: pháp học, pháp hành và pháp thành), những cái anh thấy được khi anh chứng NÓ KHÔNG GIỐNG cái lúc anh học. 

Anh học để anh hành, chớ không phải học để biết mai mốt chứng cái gì. 

Bởi vì sao? 
– Bởi cái bậc Thánh họ thấy nó không giống như cái mình đã học dù NÓ KHÔNG MÂU THUẪN. Những gì bậc Thánh thấy không chống trái với Tam Tạng. Tuy không chống trái, không có nghĩa là nó giống. (Không biết nói trong room có hiểu không?). 

Các vị chưa uống cà phê mà tôi có tả cái gì đi nữa các vị cũng không tài nào hình dung ra cà phê, dù tôi có nói cà phê nó giống bắp rang, giống gạo rang, đậu rang, là nói cho vui vậy thôi chớ làm sao cà phê mà giống gạo rang bắp rang đậu rang được.

(còn tiếp)