[caothang]

The stream through the field
Ah ! the sound of the water
It is New Year's day

(Raiyan) 

Rạt rào
nước chảy qua nương
Ô hay, nhớ lại
Ngày xuân đang về. 

Có nhiều con đường để đi vào một cảnh giới. Bộ khôn bằng ngựa, thủy khôn bằng thuyền. Có người phải thấy một cành hoa báo xuân mới hay tết đến. Có kẻ chỉ nghe một tí gió thổi, nước chảy  đã thấy trọn vẹn một ngày tân xuân. Có người liễu đạo bằng cả một đời khổ tu trên non cao rừng thẳm, khắc khổ kiêng khem chay tịnh. Có kẻ chỉ nghe qua một câu nói cũng đủ thấy ra lẽ huyền. 

The first dream of the year
I kept it a secret
And smiled to myself.

(Sho-u) 

Giữ riêng mình
giấc mơ xuân
lặng cười đã đủ
đâu cần kể ai ! 

Đạo khả đạo phi thường đạo. Nói ra được bằng lời thì đâu còn là Đạo nữa. Ngôn ngữ chỉ để ám tả gián tiếp cái bóng mờ của thực tại. Ôm chặt ngữ ngôn là dán mắt vào ngón tay chỉ trăng, ngàn đời không thể thấy được mặt trăng. Kinh điển Bắc truyền có một đóng góp đáng giá là đã tạo ra được những cách nói ởm ờ thơ mộng khó tìm thấy trong Phật ngôn truyền thống. Nhưng âm thanh nào cũng chỉ đưa ta đến cửa. Đoạn đường còn lại là của thể nghiệm, thực chứng. Có lẽ đó là lý do hiền thánh xưa nay chỉ đưa người một đoạn và luôn im lặng khi có ai đó hỏi về cảnh giới giác ngộ của các ngài. Niềm vui ngày xuân của một cao sĩ cũng là một nỗi riêng không thể nói hết bằng lời. Vì họ không hề vui xuân bằng những mai vàng pháo đỏ. Họ có cõi riêng. Muốn hiểu họ, hãy là họ. 

The New Year's day
The desk and bits of paper
Just as last year

(Matsuo) 

Ngày đầu xuân
Tôi với tôi
Thư trai cứ quạnh
Như hồi lập đông. 

Cái thâm hậu của người Thiền là có thể thấy ra thực nghĩa của thời gian. Nó có thực không, có đến và đi không? Nó chỉ có thực khi ta thấy đó là chuyện cần thiết. Thiên hạ vui xuân vì thấy có một thời gian đến và đi, họ sợ mùa đông để yêu mùa xuân. Người hành giả không yêu cái chi, cũng không ghét cái gì. Họ không hề tiễn biệt mùa đông hay đón tiếp mùa xuân. Nói nôm na, thấy Như Thị chỉ đơn giản là lúc nào cũng thấy NÓ thế thôi. Họ đùa rỡn với khái niệm thời gian như một đứa bé giỏi chơi diều. Nó luôn trong tay người chơi. Đêm xuân đọc được bài thơ kiểu vậy, độc đáo lắm thay. 

Calm days
The swift years
Forgotten 

(Taigi) 

Tháng ngày biền biệt
chảy xuôi
Chuyện nhân gian ấy
gì rồi cũng quên 

Thời gian có thực không ? Đó là một câu hỏi ám ảnh tôi suốt một thời tuổi trẻ. Bây giờ đã qua nửa đời, tôi tự cho phép mình thôi thắc mắc. Có ai đó từng bảo rằng toàn bộ cuộc tu chỉ gói gọn trong khả năng chống chèo một cái lá trên dòng nước chảy xiết. Huyền nhiệm lắm thay. Buồn vui từ đó chỉ là những người khách lạ bên thềm, kể gì những hồi ức chỉ vừa đủ làm nặng thêm chiếc lá bình sinh. 

A little bit of a nuisance
These flowers blooming
The sleeping Buddha.
(Issa)

Hoa nghịch ngợm
nở tung niềm tĩnh  mịch
tượng Phật nằm
mắt khép
đọng từ tâm 

Phật giáo có ít nhất ba loại kinh điển: Kinh chữ, Kinh người và Kinh tượng. Chữ để đọc, người để noi và tượng để chiêm ngắm. Nhiều lúc nhìn thấy một khuôn mặt đẹp trên bức tượng Phật nào đó, người ta cũng có thể thấy ra lắm điều về những gì Ngài đã chứng ngộ, sở đắc và thuyết giảng. Chỉ riêng sự lặng lẽ trên mặt tượng cũng là một cuốn kinh ngàn trang diễm tuyệt. Một cái hoa nở, một chiếc lá rụng, đôi lúc cũng là quá ồn ào bên cạnh niềm tĩnh lặng vô bờ ấy. Nhưng không phải ai cũng thấy chừng đó âm lượng là ồn ào. Nhà thơ đã có được lỗ tai thứ ba.