[anatta]

Nghe bài hát NTMĐ của cô Sophie đăng, có 4 câu trong bài hát mà tôi cảm thấy lòng mình có chút lay động, chông chênh giống như là chiếc lá lìa cành đang chập chờn, đong đưa trong gió từ từ rơi xuống... Và gió sẽ đưa nó rơi về đâu giữa cuộc đời đầy bất trắc, biến đổi này, về đâu trên dòng sống bất tận vô định này?

Đường vào tim em mây giăng kín
Bàn chân anh trên lối đi không thành
Những đêm khuya mưa buồn một mình
Có khi cho ta quên cuộc tình.



*****

Nhân tiện đọc bài của DuocTue và Sophie trao đổi về hạnh phúc và tương giao (quan hệ, relationship) giữa người với người, với thú nuôi, và thiên nhiên thì anatta nghĩ thêm một điều này là còn có sự tương giao giữa người với tư tưởng hay lý tưởng của chính bản thân họ nữa. Sự tương quan này hẳn là đem đến hạnh phúc, bình an hay hài lòng nên có không ít người chọn cho mình đời sống như thế. Chẳng hạn các tu sĩ như linh mục và tăng ni. Họ chọn lối sống cho tư tưởng hay ý thức hệ của họ về con đường đạo mà họ ly gia, cắt ái để hiến thân phụng sự cho chính họ và đại chúng. 

Vậy có thể nói, tư tưởng hay lối sống của một người mà từ đó có được hạnh phúc (bình yên) hay đau khổ là tùy thuộc theo sự đáp ứng của họ lại với những diễn biến từ ngoại cảnh hay từ nội tâm. Viết đến đây anatta nhớ đến câu truyện Vỗ Bồn của Trang Tử trong Thiên Chí Lạc của Nam Hoa Kinh.


Vỗ Bồn

Vợ Trang Tử chết, Huệ Tử đến điếu, thấy Trang Tử ngồi duỗi chân vỗ bồn mà ca.
 
Huệ Tử nói: Cùng người ở tới già, có con lớn mà người chết lại không khóc, cũng đã là quá rồi, còn vỗ bồn ca, không phải là thái quá sao?

Trang Tử: Không. Lúc nàng mới chết, tôi sao chẳng động lòng. Nhưng nghĩ lại hồi trước, đó vốn là không sinh. Chẳng những là không sinh, mà đó vốn là không hình, chẳng những là không hình, mà đó vốn là không khí. Đó chẳng qua là tạp chất ở trong hư không mà biến ra có khí, khí biến ra có hình, hình biến ra mà có sinh, rồi lại biến ra nữa mà có tử. Sinh, hình, khí, tử có khác nào xuân, hạ, thu, đông bốn mùa hành vận. Vả lại, người ta nay đã yên nghỉ nơi Nhà-Lớn (*) mà tôi cứ than khóc chẳng là tự nói không thông Mạng? Nên tôi không khóc. 

...

Nhà đại văn hào Voltaire của Pháp cũng có nói đại khái thế này: Người ta nên ăn uống, chúc mừng cho người chết thay vì cho đứa bé mới sinh ra đời.



(*) Trang Tử ngụ ý đến Thiên Chân, Tánh Tự Nhiên hay là cái nguồn Sống không sanh không tử của Tự Nhiên.